ÇOCUKLARININ ÖZEL GEREKSİNİMLİ OLDUĞUNU ÖĞRENEN EBEVEYNLERİN GEÇTİĞİ DUYGUSAL AŞAMALAR

Anne babaların, özel çocukları olduğunu öğrendiklerinde yaşadıkları duygular; durumu kabul edinceye kadar bazı aşamalardan geçebilir.

1-            İnkâr: Herhangi bir sorun ortaya çıktığında aileler şoka dayanan bir inkar yaşayabilirler. Doğum öncesinde ya da sonrasında çocuğunun özel gereksinimli olduğunu öğrenen anne baba bu duruma inanmak istemezler. Özellikle beklenmedik bir olay sonucunda çocukta kalıcı bir engel meydana gelirse, ailede bu durum daha belirgin şekilde gözlenir. Tanı konulduğunda ailenin ilk tepkisi genellikle duymazdan gelmek olabilir. ‘Eğer ben bunu duymazsam, bu durum yok olabilir’.  Ailelerde en çok bunalım ve sıkıntı yaratan aşama inkar aşamasıdır diyebiliriz. İnkar aşaması bir süre devam edebildiği gibi, bir ömür boyu bu inkarı yaşayan ve kabul sürecine geçemeyen aileler de bulunmaktadır.

2-            2-Pazarlık: Bu basamakta aile öyle ya da böyle çocuk hakkında konulmuş olan tanıyı kabul eder ancak bu tanının gelişim ve seyri ile ilgili görüşleri benimsemez. Çocukla birlikte uzman uzman, doktor doktor dolaşılır, çeşitli yöntemler uygulanabilir. Bir okuldan öbür okula çocuk gezdirilir, anne babaların çoğu kendilerini yoğun etkinlikler içeren örgütlenmelere sokabilir (dernekler, gönüllü kuruluşlar). Bunlar da doğal olarak çocuğun durumunda bir değişikliğe neden olmaz, ancak anne babanın bunalımını denetlemede ve kendini üretici hissetmesinde yardımcı olabilir.

3-            Öfke: Bu aşamada anne baba birbirleriyle ya da ailedeki diğer çocuklarla tartışabilirler. Kardeşler, engelli kardeşlerine karşı büyük bir öfke duyabilirler. Bu duygular onlara suçluluk hissi verebilir. ‘Neden biz?’ sorusunu sorup suçlu arayabilirler. Bu durum çoğu zaman eşler arasında problemlere neden olur.

4-            Çöküntü (Depresyon): Karşılaşılan olumsuz tepkiler ve ailenin içine düştüğü suçluluk duygusu, ebeveynleri depresyona götürebilir. Ayrıca çocuklarında hiçbir değişiklik olmadığını gördüklerinde çabalarının yersiz olduğunu görüp hayal kırıklığına uğrayabilirler. Alan uzmanlarının aileye en zor yardım edebildikleri aşama bu aşamadır. Anne baba kendilerini hem umutsuz hem de hiç kimsenin yardım edemeyeceği bir durumda ve yoğun bir stres içerisinde hissederler. 5-Kabul: Son aşama olarak Kabul aşaması, engellilik durumuyla baş etme evresidir. Çeşitli araştırmacılar bu son evreyi  kabulden çok çocuğun engelli oluşuyla ilgili durumla baş etme, kontrol altında tutma olarak benimsemektedir. Önce eşlerden biri ya da her ikisi de değişmeyen bu durumu kabul edip ‘Şimdi ne yapabiliriz?’ sorusuna cevap ararlar. Saygılarımla.