Detoks nedir? Neden yapılır? Nasıl yapılmalıdır? Detoks ile ilgili soruların cevaplarını bu hafta Diyetisyen Gözde Özaslan açıkladı.
Detoks; özel ürünler kullanarak, oruç tutarak, saunaya girerek veya belirli bir diyet izleyerek vücudu toksinlerden arındırmayı veya kilo vermeyi amaçlayan uygulamadır. İnsan vücudu karaciğer, böbrekler ve bağırsaklar ile detoks yapma kabiliyetine sahiptir ve bunu düzenli olarak yapar. Ancak belirli koşullar altında havadaki ve sudaki kire veya işlenmiş gıdalara maruz kalınabilir. Şeker, beyaz un, çeşitli hayvansal gıdalar ve alkol tüketildiğinde vücudun doğal detoks sistemini aşırı çalıştıran koruyucu maddeler ve toksinler vücuda girebilir. Besin kaynaklarında, solunan havada ve günlük kullanılan çeşitli kozmetikle ile de insan vücudu kimyasallara maruz kalabilir. Bu kimyasallardan bazıları insan sağlığı açısından zararlı olabilir. Karaciğeri, böbrekleri ve bağırsakları daha verimli hale getirmek için toksinleri dışarı atmaya yardımcı olan bazı sağlık uygulamaları benimsenebilir. Bu tür sağlık uygulamaları detoks olarak sınıflandırılır. Sanılanın aksine detoks uygulamaları tek başına toksin atmayı sağlamaz. Vücudun karaciğer, böbrek ve bağırsak gibi detoks mekanizmasına sahip organlarının daha verimli çalışmasına yardımcı olabilir. Toksinleri vücuttan atma, sağlığı geliştirme ve kilo verme amacı ile uygulanan çeşitli detoks türleri vardır. Detoks uygulamaları tek bir süreci veya çeşitli yaklaşımların bir arada uygulanmasını içerebilir. Bazı detoks programları güvensiz olabileceği gibi sağlık açısından zararlı da olabilir. Özellikle kilo verme amacıyla yapılan popüler detokslar vücuda geri dönüşü zor olan zararlar verebilir. Doğru detoks yöntemleri ile ödem, hazımsızlık ve şişkinlik azaltılabilir. Vücudun ihtiyaç duyduğu mikro besinler ve vitaminler, detoks yöntemi ile alınabilir. Bu tür detoks diyetleri, sağlıklı bir vücut için aşırıya kaçmadan uygulanır ise faydalı sonuçlar elde etmek mümkündür. Detoks uygulamalarının sağlık için oldukça yararlı olduğu düşünülse de çoğu insanın detoks yapmasına gerek yoktur. Vücut zaten toksinleri dışarı atmak için kendi detoks sistemine sahiptir. Bilinçsiz bir şekilde yapılan detoksun zararları arasında gıda alımının kısıtlanması ve vücut sağlığı için gerekli olan besin maddelerinin yeteri kadar alınamaması üzerine oluşan sağlık problemleri yer alır. Çok miktarda meyve suyu veya detoks çayı tüketimi ile elektrolikit dengesizlikleri oluşabilir. Bazı detoks diyetleri yüksek miktarda oksalat içeren meyve suyu tüketimi sonucu böbrek hastalıklarına yol açabilir. Çeşitli detoks ürünleri şiddetli ishal veya dehidrasyona neden olabilecek müshil içerir. Takviyeler, detoks ürünleri ve detoks diyetleri denenmeden önce her zaman bir doktora veya diyetisyene danışılmalıdır. Bilinçsiz bir şekilde uygulanan detoks veya diyet sağlık sorunlarını ortaya çıkmasına sebep olabilir.
Vücut detoksuna başlarken öncelikle vücuttaki toksin yükünü hafifletmek gerekir. Böylelikle vücudun doğal detoksifikasyon sürecini kolaylaştırmak mümkün olur. Detoks sürecinde vücudun sağlığını etkileyerek iyileşme sürecine engel olan alkol, kafein, sigara, rafine şeker ve doymuş yağların tüketimini azaltmak veya sonlandırmak gerekir. Ayrıca kimyasal bazlı kişisel sağlık bakım ürünlerinin kullanımını en aza indirmek ve bu ürünlerin doğal alternatiflerini kullanmaya başlamak faydalı olur. Detoks yaparken de muhakkak 2 sağlıklı öğün yapmak gereklidir günlük alınması gereken makro ve mikro besin öğeleri öğünlerle karşılanmalıdır. 1200 kalorinin altında beslenme asla uygulanmamalıdır.
Vücudun kendi detoks sisteminin sağlıklı çalışmasının önündeki bir diğer engel ise hormonal dengeyi etkileyen strestir. Stres oluşturan ortamlardan ve aktivitelerden uzak durmak, stresi azaltan aktivitelere yönelmek gerekir. Her ne kadar stres hayati durumlarda adrenalin salgılanmasını tetikleyerek fayda sağlasa da büyük miktarda toksin oluşturması ve karaciğerdeki detoksifikasyon işlemini yavaşlatması nedeniyle sürekli strese maruz kalmak sağlığı olumsuz etkiler.
Dyt. Gözde Özaslan
Beslenme ve Diyet Uzm.
Edirne Ulak Gazetesi Köşe Yazarı
